Oorzaken en symptomen van multiple sclerose

Multiple sclerose (MS) is een chronische ontsteking van de isolerende omhulling van zenuwcellen in de hersenen en het ruggenmerg (myeline). De ziekte evolueert op een zeer diverse manier maar vaak in opflakkeringen met neurologische stoornissen zoals gezichtsscherptestoornissen, taalstoornissen of spierzwakte. Ook al is genezing momenteel nog niet mogelijk, er zijn verschillende behandelingen die de ontwikkeling en de aandoeningen van multiple sclerose positief kunnen beïnvloeden.

Wat is multiple sclerose?

Multiple sclerose, of MS, is een chronische auto-immuunontstekingsziekte die het centrale zenuwstelsel aantast.

De ziekte verergert in de meeste gevallen langzaam en deze verergering hangt onder andere af van de frequentie en ernst van opflakkeringen.

Multiple sclerose tast het centrale zenuwstelsel aan, met name:

• de hersenen ;
• zenuwen ;
• ruggengraat.

Het verandert de overdracht van zenuwimpulsen omdat de myeline, die een beschermend omhulsel rond de zenuwuitlopers vormt, wordt aangetast.

Lees ook :- Bipolaire stoornis: Betekenis, symptomen, behandeling

Soorten multiple sclerose

• Radiologisch geïsoleerd syndroom (RIS). Het treft ogenschijnlijk gezonde mensen die echter laesies vertonen die wijzen op multiple sclerose op beeldvorming met magnetische resonantie van de hersenen.
• Klinisch geïsoleerd syndroom (CIS). Het is een neurologische episode als gevolg van myelinebeschadiging die niet noodzakelijkerwijs leidt tot de ontwikkeling van de ziekte, hoewel dit waarschijnlijker wordt als hersenlaesies worden gevonden op MRI.
• Relapsing-remitting multiple sclerose (RRMS). Het treft 75-85% van de diagnoses en is daarom de meest voorkomende vorm. Het wordt gekenmerkt door de afwisseling van acute episoden van neurologische verslechtering (gedefinieerd als “aanvallen” of “terugval”) en fasen van gedeeltelijk of volledig herstel (remissie).
• Secundaire progressieve multiple sclerose (SPMS). In de helft van de gevallen volgt binnen tien jaar na diagnose de relapsing remitting form (RRMS). Het manifesteert zich door een constante verslechtering van neurologische functies en een progressieve accumulatie van invaliditeit.
• Primaire progressieve multiple sclerose (PPMS). In deze vorm, die 10-15% van de diagnoses treft, verergert de ziekte langzaam, zonder aanvallen of remissies.
• Progressieve multiple sclerose met terugval (PRMS). Het is een zeer zeldzame vorm (5% van de diagnoses) en heeft een constante verslechtering van neurologische functies. Zelfs als er een gevoel van herstel is na de terugvallen, is het beloop constant.

Oorzaken van multiple sclerose

De oorzaak of oorzaken van MS zijn nog niet bekend. Factoren zoals de omgeving en etniciteit (gematigd klimaat, breedtegraad, Kaukasische afkomst, laag vitamine D-gehalte), blootstelling aan besmettelijke agentia, vooral in de eerste levensjaren, spelen een fundamentele rol bij het ontstaan van MS. genetische aanleg. Het zou daarom de verzameling van verschillende factoren zijn die het immuunsysteem triggeren dat ten grondslag ligt aan het ontstaan van symptomen (multifactoriële oorsprong).

• Genetische factoren: MS is strikt genomen geen erfelijke ziekte, aangezien het geen ziekte is die van ouders op kinderen wordt overgedragen. Er is echter een genetisch risico bij MS dat kan worden geërfd. Het risico op het ontwikkelen van MS neemt toe wanneer een familielid in de eerste graad (ouders, broers en zussen, kinderen) MS heeft. Als bij identieke (homozygote) tweelingen de ene tweeling MS heeft, neemt het risico van de andere tweeling om MS te ontwikkelen met ongeveer 30% toe; bij heterozygote tweelingen (met niet-identiek genetisch erfgoed) daalt de kans om ziek te worden tot ongeveer 4%. Het belangrijkste gevoeligheidsgen voor Sm is het DRB1*1501-allel, gelokaliseerd in het humane major histocompatibiliteitscomplex (Hla) op chromosoom 6. Daarnaast zijn ongeveer 30 genen geïdentificeerd in de Hla-locus en ongeveer 200 genen buiten de Hla-locus, elk waarvan minimaal bijdraagt aan het algehele risico op het ontwikkelen van MS; de meeste genen die geassocieerd zijn met het risico op het ontwikkelen van MS reguleren de functies van het immuunsysteem.

• Omgevings- en gedragsfactoren

– Geografische gradiënt: Sm komt vaker voor in gebieden verder van de evenaar. Mensen die zijn geboren in een gebied met een hoog MS-risico en die vervolgens voor hun 15e naar een gebied met een lager MS-risico verhuizen of migreren, nemen het risico van het nieuwe gebied op zich. Deze gegevens suggereren dat blootstelling aan bepaalde omgevingsfactoren vóór de puberteit iemands vatbaarheid voor het ontwikkelen van MS kan vergroten.
-Vitamine D: Vitamine D-tekort (lage bloedspiegels) is geïdentificeerd als een risicofactor voor MS. Vitamine D wordt door het lichaam aangemaakt na blootstelling aan ultraviolette straling van de zon. Aangenomen wordt dat blootstelling aan zonlicht de breedtegradiënt van Sm helpt verklaren. Mensen die dichter bij de evenaar wonen, worden het hele jaar door blootgesteld aan meer zonlicht; als gevolg hiervan hebben ze meestal hogere niveaus van vitamine D, die een beschermende rol kunnen spelen tegen immuungemedieerde ziekten zoals MS.
-Roken: er zijn steeds meer aanwijzingen dat het roken van sigaretten een belangrijke rol speelt bij MS. Roken verhoogt niet alleen het risico op het ontwikkelen van MS, het wordt ook in verband gebracht met een ernstiger beloop en snellere progressie van de ziekte.
-Zwaarlijvigheid: verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat zwaarlijvigheid tijdens de kindertijd en adolescentie, vooral bij meisjes, het risico op latere ontwikkeling van MS verhoogt. Obesitas kan ook bijdragen aan verhoogde ontsteking en ziekteactiviteit bij mensen met de diagnose MS.
-Infecties: hoewel MS geen besmettelijke ziekte is, zijn veel virussen en bacteriën bestudeerd om te begrijpen of en hoe infecties betrokken zijn bij de ontwikkeling van MS. Studies hebben aangetoond dat het Epstein-Barr-virus, een veel voorkomend herpesvirus dat infectieuze mononucleosis veroorzaakt, een zeer sterke associatie vertoont met MS. Met name mononucleosis infectiosa verhoogt het risico op het ontwikkelen van MS, en MS-patiënten hebben hogere titers Epstein-Barr-virusantilichamen dan de algemene bevolking. Tot op heden worden de mechanismen die infectie met het Epstein-Barr-virus aan MS koppelen, nog steeds bestudeerd.

Lees ook :- Paniekaanvallen en paniekstoornis: Oorzaken en behandeling

Vroege symptomen van multiple sclerose: Welke komen het meest voor?

Hoewel de vroege symptomen van multiple sclerose variëren in type, ernst en duur, komen sommige vaker voor dan andere. Hieronder volgt een overzicht van deze demonstraties.

Slecht zicht

Naast optische neuritis zijn andere veelvoorkomende zichtproblemen die worden gezien bij multiple sclerose:

• Nystagmus: het is een symptoom dat zich manifesteert met een onwillekeurige, snelle en herhaalde beweging van de ogen. Bij multiple sclerose wordt dit symptoom voornamelijk veroorzaakt door een storing in de hersengebieden die de oogbewegingen controleren.
• Diplopie (dubbel zien): het is een visueel symptoom dat zich manifesteert met de gelijktijdige waarneming van twee beelden die verwijzen naar een enkel object. Bij multiple sclerose is diplopie het gevolg van schade aan de zenuwen die de oogspieren aansturen.

Spiertrekkingen

Spierspasmen zijn een veel voorkomende manifestatie bij multiple sclerose; deze worden voornamelijk veroorzaakt door beschadigde myeline in de zenuwen die spieren innerveren of verbinden. Door verstoorde zenuwsignalen kunnen spieren niet goed ontspannen. Dit veroorzaakt een gevoel van zwaarte, stijfheid of krampen in de aangetaste spieren.

De benen worden meestal aangetast door spasmen, maar ze kunnen overal op het lichaam voorkomen. Bij multiple sclerose kunnen spierspasmen asymmetrisch zijn, wat betekent dat ze eerder aan één kant van het lichaam voorkomen dan aan beide kanten.

Pijn

Schade aan zenuwvezels bij multiple sclerose veroorzaakt neuropathische pijn, die gepaard gaat met brandende, stekende, stekende, jeukende of drukkende sensaties. Dit symptoom wordt geassocieerd met invaliditeit, depressie en vermoeidheid bij multiple sclerose.

Pijn die vroege symptomen van multiple sclerose kunnen zijn, omvat specifieke manifestaties, waaronder:

• Teken van Lhermitte: Dit is een gevoel van elektriciteit dat langs de ruggengraat stroomt wanneer de kin de borst raakt. Bij multiple sclerose wordt het veroorzaakt door schade aan de zenuwvezels in de bovenste wervelkolom.
• Omhelzing van multiple sclerose: het is een term die wordt gebruikt om te verwijzen naar een gevoel van benauwdheid rond de borst en ribben; het is een manifestatie die wordt veroorzaakt door schade aan de zenuwvezels van de wervelkolom.
• Trigeminusneuralgie: het is een elektrische schok of steekachtige pijn in het gezicht of kaakgebied veroorzaakt door schade aan de trigeminuszenuw.

Pijn komt bij 30-50% van de patiënten op een bepaald moment in de ziekte voor.

Vermoeidheid en zwakte

Bij multiple sclerose wordt vermoeidheid vaak zowel fysiek als mentaal gevoeld; komt in 70% van de gevallen voor. Door velen beschreven als het “griepgevoel”, de vermoeidheid van multiple sclerose:

• Het wordt niet verlicht door slaap;
• Het heeft de neiging om plotseling op te komen en te verergeren bij hitte en vochtigheid.

De uitputting van energie geassocieerd met vermoeidheid kan het gevolg zijn van de ziekte zelf en/of van andere factoren zoals medicijnen, slaapstoornissen of depressie.
Zwakte komt ook vaak voor bij multiple sclerose en kan het gevolg zijn van schade aan de zenuwvezels in het CZS die normaal gesproken de spierbewegingen regelen. Gebrek aan lichamelijke activiteit als gevolg van pijn, vermoeidheid of andere symptomen die verband houden met multiple sclerose kunnen bijdragen aan deze manifestatie.

Lees ook :- Bipolaire stoornis (bipolariteit): Oorzaken en symptomen

Depressie en emotionele veranderingen

Depressie wordt geassocieerd met constant verdriet en gebrek aan interesse in activiteiten die je ooit leuk vond. Bij multiple sclerose kan depressie op elk moment tijdens het ziekteverloop optreden, zelfs vroeg of laat.

Depressie bij multiple sclerose kan het gevolg zijn van een aantal verschillende factoren, waaronder:

• Multiple sclerose zelf: als gevolg van schade aan delen van de hersenen die emoties reguleren;
• Bijwerkingen van geneesmiddelen voor multiple sclerose: bijvoorbeeld corticosteroïden (gebruikt om terugvallen van MS te behandelen) en interferongeneesmiddelen (gebruikt als ziektemodificerende therapieën);
• Stress geassocieerd met leven met multiple sclerose: het ondergaan van een nieuwe diagnose, een terugval of een grote verandering in functie kan een oorzaak zijn van psychologische stress.

Andere veel voorkomende emotionele symptomen bij multiple sclerose zijn angst, prikkelbaarheid en boosheid. Veel van deze emoties komen voort uit de onvoorspelbare aard van de ziekte en de fysieke en emotionele impact die multiple sclerose heeft op iemands leven.

Multiple sclerose complicaties

Als MS voortschrijdt, kan verergering van de symptomen leiden tot complicaties zoals

• Moeite met lopen waardoor een stok, rollator of rolstoel nodig kan zijn.
• Verlies van controle over de darm of blaas.
• geheugen problemen.
• Seksuele moeilijkheden.

Diagnose van multiple sclerose

Multiple sclerose: hoe het te herkennen

Momenteel zijn er geen laboratoriumanalyses of instrumentele tests die op zichzelf kunnen bepalen of een persoon multiple sclerose heeft.

Doorgaans gebruiken artsen verschillende strategieën om te controleren of een persoon een klinisch beeld heeft dat voldoet aan de diagnostische criteria voor multiple sclerose, diagnostische criteria die ook belangrijk zijn bij het uitsluiten van andere mogelijke oorzaken die verantwoordelijk zijn voor de onderzochte symptomen.

De klassieke strategie die wordt gevolgd om de diagnose multiple sclerose te stellen, omvat een zorgvuldig onderzoek van de medische geschiedenis (anamnese), een neurologisch onderzoek, een bloedtest, lumbaalpunctie (analyse van spinale vloeistoffen) en enkele instrumentele tests, waaronder magnetische resonantiebeeldvorming van de hersenen en ruggenmerg en de zogenaamde evoked potential test.

Multiple sclerose behandeling

Tot op heden is er geen remedie voor multiple sclerose, maar er zijn veel medicijnen en behandelingen beschikbaar voor artsen en patiënten om de progressie van de ziekte te vertragen en de symptomen te verlichten.

Tijdens acute episodes wordt over het algemeen toediening van cortisone-geneesmiddelen gebruikt om ontsteking van de zenuwen te verminderen; deze zorgen onder andere voor een sneller herstel, maar hebben geen enkele invloed op het algemene verloop van de ziekte.

Neurologen kunnen dan medicijnen gebruiken om specifieke symptomen te behandelen, waaronder de meest invaliderende die we noemen:

• vermoeidheid (vaak behandeld met amantadine en meestal door levensstijl),
• visuele stoornissen (costeroïden en/of anti-epileptica zoals gabapentine kunnen worden voorgeschreven),
• spierspasmen (fysiotherapie en medicijnen die de spieren ontspannen),
• neuropathische pijn (vaak behandeld met antidepressiva),
• musculoskeletale pijn (fysiotherapie en klassieke pijnstillers),
• emotionele problemen (waarvoor zowel psychologische als farmacologische ondersteuning nuttig kan zijn),
• seksuele disfuncties,
• problemen met urineren,
• constipatie ,
• spraak moeilijkheden.

Een fundamentele hulpbron wordt momenteel vertegenwoordigd door de meest recente geneesmiddelen die beschikbaar zijn voor de behandeling van multiple sclerose, die in staat zijn de frequentie en ernst van aanvallen te verminderen; dit zijn monoklonale antilichamen en andere immunomodulatoren die kunnen worden gebruikt bij specifieke subtypes van de ziekte (in het algemeen voor de relapsing-remitting-vorm). Sommigen van hen zijn pas een paar jaar beschikbaar en er wordt nog steeds over gedebatteerd wat betreft hun effectiviteit.

Preventie en risicofactoren multiple sclerose

Risicofactoren

Hoewel er ongeveer dertig genen betrokken zijn bij deze aandoening, is multiple sclerose geen erfelijke ziekte. In het geval van genetische aanleg is inderdaad een interactie met omgevingsfactoren noodzakelijk om de ziekte te laten optreden.

Virale infecties zouden een gunstige rol kunnen spelen, evenals een vitamine D-tekort, zoals gesuggereerd door de hogere frequentie van multiple sclerose in minder zonnige noordelijke landen. Er is echter geen bewijs dat aanvullende vitamine D-inname het risico op het ontwikkelen van de ziekte vermindert.

Controverses hebben geleid tot de hypothese van een verband tussen MS en vaccinatie tegen hepatitis B en meer recentelijk met vaccins tegen HPV-infecties. Er zijn veel onderzoeken uitgevoerd om de veiligheid van deze vaccins te beoordelen. De resultaten zijn geruststellend, onder voorbehoud van internationale consensus, en hebben ertoe geleid dat de gezondheidsautoriteiten opnieuw hebben bevestigd dat er geen oorzakelijk verband bestaat tussen deze vaccins en het optreden van multiple sclerose.