Alles wat je moet weten over hormonen

Het hormoon reguleert veel lichaamsfuncties: slaap, ovulatie, stress, humeur, enz. Een verstoring kan aanzienlijke symptomen veroorzaken. Wat is een hormoon? Wat zijn de verschillende hormonen die in het menselijk lichaam aanwezig zijn?

Hormonen zijn endogene stoffen die door het endocriene systeem worden geproduceerd en die fungeren als chemische boodschappers, signalen van de ene cel naar de andere overbrengen en reageren op de verschillende behoeften en behoeften die door het organisme worden gevoeld; in feite is het hun taak om het metabolisme en/of de activiteit van weefsels en organen te moduleren. Hormonen worden geproduceerd door endocriene klieren in het lichaam en komen vrij in lichaamsvloeistoffen.

Wat zijn hormonen?

Hormonen worden gebruikt voor de communicatie tussen cellen/weefsels of organen. Dit zijn biochemische boodschappersstoffen of signaalstoffen die door het lichaam zelf worden geproduceerd. Hormonen worden in veel verschillende endocriene klieren in het lichaam geproduceerd en van daaruit via de bloedbaan naar hun respectievelijke bestemming of plaats van werking getransporteerd. Er zijn veel verschillende hormonen in het lichaam voor een grote verscheidenheid aan processen.

Hormonen beïnvloeden ons handelen, ons denken en onze gevoelens (geluk, liefde, woede, verdriet, angst). Je zou kunnen zeggen dat hormonen de geheime – of zelfs angstaanjagende – determinanten in ons lichaam zijn.

Tijdens onze slaap worden veel verschillende hormonen in verhoogde hoeveelheden geproduceerd. Op dit moment zijn ook tal van stofwisselingsprocessen in volle gang.

De term hormoon komt uit de Griekse taal ὁρμᾶν hormān (Oudgrieks: horman) – vertaald: ik word wakker, zet in beweging, prikkel, rijd. Het woord hormoon in de huidige betekenis werd pas in 1905 in de geneeskunde geïntroduceerd door de Engelse fysioloog Ernest Starling.

Lees ook :- Vasculaire Dementie Symptomen: Herken Waarschuwingssignalen

Waar worden hormonen geproduceerd?

Ons lichaam produceert hormonen in de endocriene klieren. De klieren geven de hormonen vervolgens af aan de bloedbaan of laten ze rechtstreeks inwerken op nabijgelegen cellen in hun directe omgeving.

Bekende voorbeelden van endocriene klieren zijn de bijnieren, de alvleesklier en ook de teelballen en eierstokken

Welke functie hebben hormonen?

Het woord ‘hormoon’ is Grieks en betekent ‘rijden’. En dat is precies wat hormonen in ons lichaam doen: ze fungeren als signaalzenders, helpen cellen met elkaar te communiceren en sturen zo een grote verscheidenheid aan processen in ons lichaam aan. Al in kleine hoeveelheden hebben hormonen een grote invloed op bijvoorbeeld de botgroei, de stofwisseling, de ademhaling, de bloeddruk en de voortplanting.

Lees ook :- Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit bij volwassenen : Oorzaken en behandeling

Lijst met verschillende hormonen in het lichaam

• Adrenaline
• Antinucleaire antilichamen
• Ontploffing (cel)
• Calcitonine
• Corticostimulina (ACTH)
• Dopamine
• Endorfines
• Erytropoëtine (EPO)
• Exosoom
• FSH
• Ghreline (hongerhormoon)
• Endocriene klier
• Pijnappelklier
• Schildklier
• Bijnieren
• Klier
• Granulocyt
• Bèta-HCG-hormoon
• Antidiuretisch hormoon (ADH)
• Anti-Mülleriaans hormoon (AMH)
• Groeihormoon (GH)
• Trofisch hormoon
• Androgene hormonen
• Plezierhormonen
• Hypofyse
• Insuline (snel, langzaam)
• Lulibérine
• Motilin
• Noradrenaline
• Oxytocine
• Estradiol
• Oestriol
• Progesteron
• Wat is de rol van geslachtshormonen?
• Relaxine (hormoon)
• Serotonine
• Thymus
• Hypofysestam (hypofyse)
• Oestrogeen

Soorten hormonen

• Endocriene hormonen
• Exocriene hormonen

Endocriene hormonen

De stoffen die door endocriene structuren worden geproduceerd, worden hormonen (of increten) genoemd. Ze voeren functies uit die verband houden met de homeostase van het organisme, dat wil zeggen dat ze zorgen voor het behoud – ondanks variaties in de externe omgeving – van het evenwicht tussen de functies van het organisme en de chemisch-fysische kenmerken van zijn interne omgeving. Hier zijn de belangrijkste aspecten van de rol van het endocriene systeem:

• Productie van Hormonen: De endocriene klieren, zoals de schildklier, alvleesklier, bijnieren en de hypofyse, produceren specifieke hormonen. Deze hormonen zijn chemische boodschappers die signalen sturen naar doelcellen en organen.
• Regulering van Fysiologische Processen: Hormonen reguleren verschillende fysiologische processen in het lichaam, zoals metabolisme, groei en ontwikkeling, immuunrespons, reproductie en de water-zoutbalans.
• Coördinatie van Reacties: Het endocriene systeem coördineert reacties op veranderende omstandigheden in het lichaam. Bijvoorbeeld, het reguleert de bloedsuikerspiegel door insuline en glucagon vrij te geven in reactie op schommelingen in glucose.
• Feedback Mechanismen: Het systeem maakt gebruik van feedbackmechanismen om homeostase te handhaven. Wanneer een bepaalde hormoonconcentratie te hoog of te laag wordt, reageert het endocriene systeem door de productie en afgifte van hormonen aan te passen.
• Interactie met Het Zenuwstelsel: Het endocriene systeem werkt nauw samen met het zenuwstelsel om de lichaamsfuncties te reguleren. Terwijl het zenuwstelsel snelle reacties op korte termijn aanstuurt, zorgt het endocriene systeem voor langdurige regulatie en aanpassing.
• Groei en Ontwikkeling: Hormonen spelen een cruciale rol bij de groei en ontwikkeling van het lichaam, vooral tijdens de kindertijd en adolescentie. Groeihormoon, bijvoorbeeld, stimuleert de groei van botten en spieren.
• Reproductie: Het endocriene systeem reguleert de reproductieve functie door hormonen zoals oestrogeen en progesteron bij vrouwen en testosteron bij mannen te beheersen. Deze hormonen zijn verantwoordelijk voor de menstruatiecyclus, zwangerschap en seksuele ontwikkeling.

Voorbeelden van endocriene hormonen (bijv. insuline, schildklierhormonen)

Hoe werkt insuline?

Naast leptine en ghreline moeten ook de bloedsuikerhormonen insuline (wat een bloedsuikerverlagend effect heeft) en glucagon (wat een verhogend effect op de bloedsuikerspiegel heeft) genoemd worden in relatie tot ons eetgedrag en onze eetlust. Insuline is van bijzonder belang in verband met ghreline. Wanneer voedsel wordt geconsumeerd, fungeert insuline als transportmiddel voor suiker, eiwitten en vetten en transporteert deze via de bloedbaan naar de cellen. Als er geen insuline is, komen er geen voedingsstoffen in de cel. Met insuline bereiken voedingsstoffen (calorieën) echter de cellen, zelfs als ze geen energie meer nodig hebben.

Mensen met slaapstoornissen hebben ’s nachts vaak een te hoog insulinegehalte, wat synoniem is met een verhoogd risico op diabetes.

Bij mensen die snurken of aan slaapapneu lijden, komen stresshormonen zoals adrenaline en cortisol vrij, wat op zijn beurt leidt tot een verhoogde afgifte van suiker in de bloedbaan. Dit zorgt voor een verhoogd insulineniveau en verhoogt daarmee ook de kans op diabetes.

Aan de andere kant, als we voldoende slaap van goede kwaliteit krijgen, voorkomen we ook diabetes.

Schildklierhormonen

Schildklierhormonen omvatten verschillende hormonen die in de schildklier worden geproduceerd en van daaruit worden uitgescheiden. Met name de twee hormonen thyroxine (T4) en triiodothyronine (T3) beïnvloeden de processen die de ontwikkeling, groei en stofwisseling van het lichaam reguleren. Meer specifiek zijn de schildklier en zijn hormonen betrokken bij de volgende processen:

• energieverbruik en lichaamstemperatuur;
• activiteit van spieren, zenuwen, hart, bloedsomloop en spijsverteringsstelsel;
• emotioneel welzijn;
• seksualiteit;
• fysieke en psychologische ontwikkeling (vooral bij kinderen).

De relevantie van de schildklier wordt duidelijk wanneer deze overactief of te weinig actief is. In het geval van hypothyreoïdie kan er sprake zijn van lusteloosheid, gewichtstoename, lusteloosheid, koude gevoelens, constipatie en een algeheel lager prestatieniveau.

Hyperthyreoïdie kan zich manifesteren door nervositeit, gewichtsverlies, hitte en diarree.

Lees ook :- Advies om snel in slaap te vallen

Exocriene hormonen

De exocriene klieren, ook wel bekend als uitwendige klieren, vervullen een belangrijke rol in het lichaam door hormonen af te scheiden via klieren met afvoerkanalen naar externe doelen. Hier zijn enkele belangrijke functies van exocriene hormonen:

• Spijsvertering en Voedselvertering: Exocriene klieren in het spijsverteringsstelsel, zoals de speekselklieren en de alvleesklier, scheiden enzymen af die helpen bij de vertering van voedsel. Speeksel bevat bijvoorbeeld enzymen die het begin van de vertering in de mond mogelijk maken.
• Bescherming en Smering: Exocriene klieren, zoals de zweetklieren en talgklieren in de huid, produceren stoffen die de huid smeren en beschermen. Zweet helpt ook bij het handhaven van de lichaamstemperatuur door warmte af te voeren.
• Reproductie: Bij de voortplanting spelen exocriene klieren een rol bij de productie van slijm en afscheidingen die nodig zijn voor de reproductieve processen, zoals de productie van cervicaal slijm bij vrouwen, dat helpt bij het transporteren van sperma.
• Excretie van Afvalstoffen: De zweetklieren en de traanklieren helpen bij het uitscheiden van afvalstoffen en ongewenste stoffen uit het lichaam. Bijvoorbeeld, traanklieren scheiden tranen af om het oog schoon te houden en irritaties weg te spoelen.
• Hydratatie: Klieren in de mond en het slijmvlies van het ademhalingsstelsel produceren slijm, dat helpt bij het hydrateren van de luchtwegen en de mondholte. Dit voorkomt uitdroging en beschermt tegen irritaties.

Kortom, exocriene hormonen vervullen verschillende functies in het lichaam, waaronder het vergemakkelijken van de spijsvertering, bescherming van de huid en slijmvliezen, ondersteuning van reproductieve processen, excretie van afvalstoffen en handhaving van de hydratatie. Ze dragen bij aan het behoud van de algehele gezondheid en welzijn.

Voorbeelden van exocriene hormonen (bijv. Zweet- en speekselklieren)

De zweet- en speekselklieren produceren geen hormonen, maar ze spelen belangrijke rollen bij het handhaven van de gezondheid en het functioneren van het lichaam.

• Zweetklieren (Zweetklieren): Zweetklieren, die zich in de huid bevinden, produceren zweet. Zweet bestaat voornamelijk uit water, elektrolyten en afvalstoffen. Deze klieren helpen het lichaam bij het reguleren van de lichaamstemperatuur door overtollige warmte af te voeren via verdamping op het huidoppervlak. Het proces van zweten wordt geactiveerd wanneer het lichaam oververhit raakt. Hoewel zweetklieren geen hormonen afscheiden, dragen ze bij aan de homeostase van het lichaam door de temperatuur op een optimaal niveau te houden.
• Speekselklieren (Speekselklieren): Speekselklieren, die zich in de mond bevinden, produceren speeksel. Speeksel is een waterige vloeistof die enzymen, slijm en antibacteriële stoffen bevat. De belangrijkste functie van speeksel is het starten van de spijsvertering. Het bevochtigt voedsel, helpt bij het kauwen en slikken, en bevat enzymen zoals amylase, die zetmeel afbreken tot eenvoudige suikers. Hoewel speekselklieren ook geen hormonen afscheiden, dragen ze bij aan de effectieve vertering van voedsel in het spijsverteringsproces.

In samenvatting, hoewel zweet- en speekselklieren geen hormonen produceren, vervullen ze cruciale rollen in het handhaven van de gezondheid en het welzijn van het lichaam. Zweetklieren helpen bij de regulering van de lichaamstemperatuur, terwijl speekselklieren bijdragen aan de initiële fase van de spijsvertering.

Wat is de rol van verschillende hormonen in het lichaam?

Hormonen zijn de chemische stoffen die de activiteiten van levende organismen en hun groei coördineren. Ze worden uitgescheiden door speciale weefsels in ons lichaam die ‘endocriene klieren’ worden genoemd.

Elk hormoon heeft een duidelijk omschreven rol, zelfs als ze altijd met elkaar in wisselwerking staan. Sommige hebben een eenmalige actie, terwijl andere continu worden uitgescheiden. Hormonen zijn essentieel voor groei, ontwikkeling, stofwisseling, seksuele functie, voortplanting, stemming of energie.

Rol van hormonen in de menstruatiecyclus

Hormonen spelen een cruciale rol in de menstruatiecyclus. De belangrijkste hormonen die betrokken zijn, zijn:

Oestrogeen en Progesteron

Oestrogenen hebben naast de voortplanting nog andere functies in het lichaam van de vrouw en zijn vooral verantwoordelijk voor het ontwikkelingsproces van meisje tot vrouw. Zij zijn onder meer verantwoordelijk voor:

• groei van oksel- en schaamhaar;
• vorming van melkzuur in de vagina;
• ontwikkeling van vet in sommige delen van het lichaam (billen/heupen);
• uiterlijk van de huid.

Net als oestrogeen is progesteron een vrouwelijk geslachtshormoon, hoewel het ook in het mannelijk lichaam voorkomt. Bij vrouwen wordt het voornamelijk in het corpus luteum geproduceerd en wordt daarom ook wel het corpus luteum-hormoon genoemd. Het corpus luteum wordt na elke ovulatie gevormd uit de gescheurde follikels die in de eierstokken achterblijven. Daarom is bij vrouwen de concentratie progesteron in het bloed het hoogst in de mid-luteale fase van hun menstruatiecyclus. Dit is ongeveer de vijfde tot achtste dag na de eisprong.

Progesteron reguleert samen met oestrogenen de vrouwelijke cyclus en bereidt het lichaam voor op de zwangerschap: Progesteron zorgt ervoor dat de eicel bevrucht kan worden en zich in het baarmoederslijmvlies kan nestelen, dat de zwangerschap in stand blijft en dat de borstklieren zich voorbereiden op de melkafscheiding. Daarom wordt bij zwangere vrouwen ook progesteron in de placenta geproduceerd.

Bij mannen en vrouwen produceren de bijnieren ook progesteron, maar slechts in kleine hoeveelheden.

Uit progesteron worden in het lichaam veel andere hormonen aangemaakt, bijvoorbeeld androgenen, cortisol of aldosteron.

Wat gebeurt er als de hormoonhuishouding uit balans raakt?

Verschillende ziekten worden veroorzaakt door een hormoon

• te veel,
• te weinig of
• niets meer

is beschikbaar.

Een typisch voorbeeld van ‘te veel’ is een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie). Hierdoor wordt de stofwisseling overactief. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot hartkloppingen, diarree en gewichtsverlies.

Bij een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) produceert de schildklier echter te weinig schildklierhormonen. Dit kan vervolgens leiden tot vermoeidheid en prestatieverlies.

Een voorbeeld van een verlies aan hormoonproductie is diabetes mellitus type 1. Bij deze ziekte heeft de alvleesklier zeer weinig of helemaal geen insuline meer.

Soms is het niet de hoeveelheid hormoon die het probleem is, maar is de functie van een hormoon verstoord. Dit is het geval in de beginfase van diabetes mellitus type 2: er wordt insuline gevormd, maar de cellen reageren niet meer op het hormoon en nemen te weinig suiker uit het bloed op. Dan stijgt de bloedsuikerspiegel.

Hormonen worden ook gebruikt als medicijnen, zoals bij insulinediabetes. Als er te veel hormoon wordt aangemaakt, kan dit met medicijnen worden geremd: zogenaamde thyrostatische medicijnen zijn bijvoorbeeld middelen die de vorming van schildklierhormonen remmen. De anticonceptiepil werkt door het normale hormonale evenwicht te veranderen en zo de ovulatie te onderdrukken.

Welke omstandigheden hebben invloed op hormonen?

De vorming en functie van hormonen kunnen op verschillende manieren worden verstoord – vaak met verstrekkende gevolgen voor het hele organisme. Hier zijn enkele voorbeelden:

Het bloedsuikerverlagende hormoon insuline speelt een centrale rol bij diabetes mellitus: bij diabetes type I maakt het lichaam te weinig of helemaal geen insuline aan. Bij diabetes type 2 daarentegen worden de lichaamscellen steeds ongevoeliger voor insuline. Het resultaat is in beide gevallen een pathologisch verhoogde bloedsuikerspiegel. Als het onbehandeld blijft, kan het ernstige schade aan zenuwen, bloedvaten en organen veroorzaken.

Als er tijdens de kindertijd sprake is van een tekort aan groeihormoon (gebrek aan somatotropine), ontstaat er een kleine gestalte. Een teveel aan somatotropine in de kindertijd resulteert in gigantisme (gigantis-mus).

Als u een overactieve schildklier heeft, komen de twee hormonen T3 en T4 meer in het bloed vrij. Veel voorkomende symptomen zijn onder meer gewichtsverlies ondanks onbedwingbare trek, slaapstoornissen, trillingen, overgevoeligheid voor hitte, toegenomen zweten en snelle hartslag.

Als u een traag werkende schildklier heeft, is er een tekort aan schildklierhormonen. Dit leidt onder meer tot gewichtstoename, vermoeidheid, gevoeligheid voor kou en constipatie. Als hypothyreoïdie in de kindertijd optreedt, wordt de skeletvorming verstoord, wat resulteert in een kleine gestalte; Ook de mentale ontwikkeling wordt verstoord.

Bij het syndroom van Cushing wordt een verhoogde productie van cortisol aangetroffen. Dit ziektebeeld wordt onder meer in verband gebracht met zwaarlijvigheid van de romp, een vollemaangezicht en een ‘stiernek’. Dit gaat vaak gepaard met hoge bloeddruk, verhoogd cholesterolgehalte en osteoporose. Kinderen ervaren vaak groeistoornissen.

Bij de ziekte van Addison (ziekte van Addison) produceert de bijnierschors te weinig hormonen (zoals cortisol en aldosteron). De reden is een ziekte van de bijnieren, een storing in hogere hersengebieden (zoals de hypothalamus) of langdurige inname van hoge doses cortisone. Het gebrek aan hormonen uit de bijnierschors (cortisol, aldosteron etc.) resulteert onder meer in bruinverkleuring van de huid, gewichtsverlies, hunkering naar zout, lage bloeddruk, indigestie, depressie en prikkelbaarheid.