Obsessieve compulsieve stoornis : Oorzaken en behandeling

John
17 Min Read

Obsessief-compulsieve stoornis komt iets vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en treft ongeveer 1 à 2% van de bevolking. De gemiddelde leeftijd waarop een obsessief-compulsieve stoornis begint, is 19 tot 20 jaar, maar ongeveer 25% van de gevallen begint vóór de leeftijd van 14 jaar. Tot 30% van de mensen met een obsessief-compulsieve stoornis heeft of heeft ook tics gehad.

Obsessieve compulsieve stoornis : Definitie

Obsessieve compulsieve stoornis : Definitie

Obsessief-compulsieve stoornis is een psychiatrische stoornis die wordt gekenmerkt door:

  • terugkerende gedachten, ideeën, beelden of impulsen (obsessie) die een angsttoestand veroorzaken
  • dwingende behoefte (dwang) om iets te implementeren dat deze angstige toestand kan verminderen.

Symptomen kunnen beginnen in de kindertijd, adolescentie of vroege volwassenheid, maar in de meeste gevallen manifesteert het probleem zich tussen de leeftijd van 15 en 25 jaar.

De oorzaak van een obsessief-compulsieve stoornis is nog steeds niet volledig begrepen. Soms lijkt het af te hangen van een gebrek aan evenwicht in sommige neurotransmitters, andere keren van een ontwikkeling in een gezinsomgeving die wordt gekenmerkt door extreme controle en verantwoordelijkheid.

Obsessief-compulsieve stoornis manifesteert zich in tal van vormen, maar de symptomen worden vooral gekenmerkt, zoals de naam van de aandoening suggereert, door de aanwezigheid van obsessies en compulsies (anancasme).

Obsessies: dit zijn repetitieve ideeën, beelden of impulsen die plotseling opduiken en opdringerig worden. Obsessieve gedachten veroorzaken angst en worden door degenen die ze ervaren als storend en onbeheersbaar ervaren. Het dominante thema kan schade, risico, gevaar, besmetting, besmetting, twijfel, verlies of agressie zijn. Mensen met een obsessief-compulsieve stoornis kunnen bijvoorbeeld een overdreven angst hebben voor vuil, ziektekiemen en/of andere walgelijke stoffen; ze kunnen doodsbang zijn om zichzelf of anderen onbedoeld schade toe te brengen (van welke aard dan ook: gezondheid, economie, emotioneel, enz.), om de controle over hun impulsen te verliezen door agressief, pervers of zelfbeschadigend te worden.

Compulsies: dit zijn specifieke acties of repetitieve en doelloze rituelen die de proefpersoon uitvoert om te proberen de obsessies te neutraliseren (bijv. handen wassen om de gedachte aan besmetting te compenseren; herhaaldelijk controleren of de gaskraan is afgesloten om ernstige ongelukken te voorkomen; zich agressief gedragen enz.). Deze gedragingen zijn er daarom op gericht het emotionele ongemak te beheersen dat wordt veroorzaakt door de gedachten en impulsen die kenmerkend zijn voor de hierboven beschreven obsessies.
Mensen die lijden aan een obsessief-compulsieve stoornis, bijvoorbeeld, vermijden om op de kruispunten tussen de vloertegels te stappen, moeten ervoor zorgen dat ze een bepaald aantal keren de deur van het huis hebben gesloten, onduidelijke zinnen mompelen of enkele woorden herhalen. Ze kunnen ook twijfels hebben over hoe ze over hun partner of over hun seksuele geaardheid denken, hoewel ze meestal erkennen dat dit niet terecht is.

Minstens 80% van de patiënten heeft de combinatie van obsessies en compulsies, terwijl minder dan 20% alleen obsessieve gedachten heeft of dwanghandelingen uitvoert.

Zowel obsessies als dwanghandelingen veroorzaken duidelijk leed en interfereren aanzienlijk met de gebruikelijke werk-, school- en sociale activiteiten. Vaak verslechteren relaties en kunnen de prestaties op school of op het werk afnemen. Depressie is een veel voorkomend secundair kenmerk.
Op een gegeven moment erkennen mensen met een obsessief-compulsieve stoornis dat hun obsessies geen echte risico’s weerspiegelen en dat het gedrag dat ze gebruiken om de zorgen te verlichten buitensporig is. Bewustzijn behouden, hoewel soms slecht, onderscheidt een obsessief-compulsieve stoornis van psychotische stoornissen, waarbij het contact met de werkelijkheid verloren gaat.

Als een obsessief-compulsieve stoornis niet adequaat wordt behandeld, in de eerste plaats met specifieke cognitieve gedragstherapie, heeft deze de neiging chronisch te worden en na verloop van tijd te verergeren.

De behandeling omvat psychotherapie, farmacotherapie of, vooral in ernstige gevallen, een combinatie van beide. Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) en clomipramine (een tricyclisch antidepressivum met krachtige serotonerge effecten) lijken nuttig te zijn bij het beheersen van de stoornis.

Exposure-therapie en rituele preventie zijn meestal ook effectief; het essentiële element van deze benadering is blootstelling aan situaties of mensen die de obsessies en compulsies veroorzaken die angst veroorzaken.

Lees ook :- Lichte hersenschudding : Wat zijn de symptomen en wat is…

Obsessieve compulsieve stoornis : Soorten

Degenen met een obsessief-compulsieve stoornis kunnen:

  • overmatige angst voor vuil, ziektekiemen en/of weerzinwekkende stoffen;
  • doodsbang zijn om per ongeluk schade toe te brengen aan zichzelf of anderen (van welke aard dan ook: gezondheid, economisch, emotioneel, etc.) als gevolg van fouten, onvoorzichtigheid, onvoorzichtigheid, onvoorzichtigheid;
  • angst om de controle over je impulsen te verliezen door agressief, pervers, zelfbeschadigend, godslasterlijk, enz. te worden;
  • blijvende twijfels hebben over hoe ze over hun partner of over hun seksuele geaardheid denken, ook al erkennen ze meestal dat dit niet terecht is;
  • de behoefte voelen om acties uit te voeren en objecten altijd op de “juiste manier”, compleet, “goed gedaan” te rangschikken.

Obsessieve compulsieve stoornis : Oorzaken

Het is nog niet duidelijk hoe de verschillende typen obsessief-compulsieve stoornissen ontstaan. Familieonderzoek en tweelingstudies tonen aan dat, zoals bij de meeste psychische aandoeningen, er een erfelijke aanleg is voor OCS. Om uit te breken, moeten echter ook andere factoren aanwezig zijn.

  • Veranderingen in de hersenen

Het is nu bekend dat bij mensen met ocs de frontale kwab van de hersenen overactief is. Het regelt onder andere de zogenaamde basale ganglia. Dit zijn hersenstructuren die verantwoordelijk zijn voor motorische processen. Deze hypothese wordt ondersteund door het feit dat mensen van wie de basale ganglia zijn aangetast door tumoren of hoofdletsel, meer kans hebben op het ontwikkelen van obsessief-compulsieve stoornissen.

Daarnaast lijkt de serotoninebalans in de hersenen verstoord te zijn bij mensen met OCS. Serotonine is een belangrijke neurotransmitter. Veel patiënten worden geholpen door medicijnen die de serotoninespiegel verhogen.

  • Milieu invloeden

Obsessief-compulsieve stoornis wordt vaak veroorzaakt door stressvolle gebeurtenissen. Elke overbelasting creëert een verlangen naar controle. Als de persoon de situatie echter niet aankan, dienen obsessies en dwanghandelingen als afleiding. Ten tweede wekken obsessief-compulsieve gedachten en acties de illusie bij mensen die angstig zijn en een verhoogde behoefte aan zekerheid hebben, dat ze gebeurtenissen die fundamenteel oncontroleerbaar zijn, beheersbaar maken. Zo hopen ze dat bepaalde rituelen ongelukken voorkomen.

Soms draagt opvoeding bij aan de ontwikkeling van OCS. Kinderen, die vaak angstig zijn, worden nog onzekerder gemaakt door het overbezorgde gedrag van hun ouders. Ze leren van hun ouders om bedreigende situaties te vermijden in plaats van ze onder ogen te zien. Ouders die erg kritisch zijn over hun kinderen of die perfectionistische eisen stellen, kunnen ook een obsessief-compulsieve stoornis bij hun kinderen bevorderen.

Lees ook :- Schizofrenie: Oorzaken, symptomen en behandeling

Obsessieve compulsieve stoornis : Symptomen

Obsessieve-compulsieve stoornis (OCD) wordt over het algemeen gekenmerkt door de aanwezigheid van obsessies en compulsies, hoewel in sommige gevallen de obsessies zonder de compulsies aanwezig kunnen zijn. Ongeveer 80% van de patiënten met ocs heeft obsessies en compulsies, minder dan 20% heeft alleen obsessies of alleen compulsies.

Obsessies en obsessieve gedachten

Obsessies zijn gedachten, impulsen of mentale beelden die door de persoon als onaangenaam of opdringerig worden ervaren. De inhoud van de obsessies kan van persoon tot persoon verschillen, enkele terugkerende thema’s betreffen agressieve impulsen jegens anderen, de angst om besmet te worden of andere gedachten van seksuele of bovennatuurlijke aard. Wat de aard van de obsessies ook is, wat ze gemeen hebben, is hun plotselinge en opdringerige verschijning in de geest van de patiënt, die ze ervaart als ongewenste gedachten, die moeten worden weggeduwd en die bijgevolg emoties van angst, walging of schuld veroorzaken.

Compulsies

Dit emotionele leed kan zo intens zijn dat mensen zich gedwongen voelen om een reeks gedragingen (rituelen) of mentale acties te implementeren om de obsessies te neutraliseren of uit de geest te bannen. Deze acties worden dwanghandelingen genoemd. Compulsies zijn repetitief gedrag (bijvoorbeeld handen wassen, dezelfde handeling meerdere keren herhalen) of mentale acties (bijvoorbeeld tellen, herhalen van bijgelovige formules) waarmee de persoon het ongemak veroorzaakt door de obsessies tijdelijk kan verlichten. Door dwanghandelingen slaagt de persoon erin het onaangename gevoel te verminderen dat er iets mis is of dat er iets ergs zou kunnen gebeuren.

Compulsies elimineren echter niet obsessies, die in de loop van de tijd kunnen toenemen of terugkeren. Bovendien kunnen de dwanghandelingen erg slopend worden, veel tijd in beslag nemen en zelf een probleem vormen. De persoon met ocs kan alle situaties die verband houden met obsessies beginnen te vermijden en zijn sociale of werkleven ernstig beperken.

De symptomen van DOC zijn dus zeer heterogeen, maar we kunnen de meest voorkomende soorten DOC onderscheiden. Sommige patiënten kunnen tegelijkertijd of op verschillende momenten in hun leven meer dan één type stoornis hebben.

Lees ook :- De ziekte van Huntington – Oorzaken en symptomen

Obsessieve compulsieve stoornis : Diagnose

Obsessief-compulsieve stoornis kan soms moeilijk te onderscheiden zijn van een andere stoornis met vergelijkbare symptomen. Als u zich bijvoorbeeld constant zorgen maakt over de toekomst, kunt u ook een gegeneraliseerde angststoornis hebben.

Bovendien kan OCS samengaan met andere psychische aandoeningen en problemen. Veel mensen met ocs hebben tegelijkertijd een depressie. Beide ziektes kunnen elkaar dan versterken.

Voor een betrouwbare diagnose is het zinvol om eerst naar uw huisarts te gaan. Het is ook mogelijk om een afspraak te maken in een psychotherapeutische praktijk. In een gesprek worden met name vragen gesteld over het soort obsessies en dwanghandelingen, bijvoorbeeld:

  • Heb je steeds bepaalde gedachten of beelden waar je tevergeefs vanaf probeert te komen?
  • Wat doe je om deze gedachten en beelden te laten verdwijnen?
  • Heb je het gevoel dat je acties zinloos of overdreven zijn?
  • Heb je het gevoel dat je bepaalde dingen keer op keer tegen je wil moet doen?

Obsessieve compulsieve stoornis : Behandeling

Therapie kan op zijn minst de symptomen van een obsessief-compulsieve stoornis verminderen. Zo is een zorgeloos dagelijks leven weer mogelijk. De pijlers van de behandeling omvatten psychotherapie en medicatie. Psychotherapie wordt aanbevolen als prioriteit. Een gesprek met een specialist in de psychiatrie (en psychotherapeutische geneeskunde) helpt om te beoordelen of en welke behandeling nodig is.

Hoe kan psychotherapie helpen?

In psychotherapie worden problemen, angsten en zorgen in vertrouwen besproken. Getroffenen leren omgaan met de ziekte en hun eigen gedrag beheersen. Gedragstherapeutische benaderingen (vooral uit cognitieve gedragstherapie) zijn bijzonder effectief gebleken bij de behandeling van obsessief-compulsieve stoornissen.

medicatie en andere behandelingsopties

Daarnaast, of als psychotherapie (nog) niet mogelijk is, wordt medicatie gebruikt. Namelijk antidepressiva. Deze medicijnen worden ook gebruikt bij depressie. Met name SSRI’s (selectieve serotonineheropnameremmers) worden gebruikt. De arts kan ook overwegen om clomipramine (niet-selectieve serotonineheropnameremmer) te gebruiken. De arts legt de werking en mogelijke bijwerkingen uit.

Ook klinisch-psychologische behandeling kan zinvol zijn. Het biedt gerichte copingstrategieën voor het omgaan met de dwanghandelingen. Voor sommige mensen is het ook goed om ontspanningstechnieken te gebruiken (bijvoorbeeld autogene training). Daarnaast kan de uitwisseling in een zelfhulpgroep nuttig zijn.

Als de ziekte zeer ernstig is, is ziekenhuisopname of revalidatie ook mogelijk.

Wat kan ik doen als gezinslid?

Samenleven met mensen die lijden aan OCS is niet altijd gemakkelijk voor familieleden. Er kunnen bijvoorbeeld uitdagende situaties of conflicten ontstaan. Familieleden kunnen echter ook een belangrijke steun zijn voor mensen met ocs en kunnen ook betrokken worden bij de behandeling. Er zijn ook zelfhulpgroepen voor familieleden. Hierin kun je bijvoorbeeld van gedachten wisselen over welk gedrag helpend is en welk niet, of hoe je voor jezelf kunt zorgen.

Obsessieve compulsieve stoornis : Complicaties

Een persoon met een obsessief-compulsieve stoornis kan erger worden als hij niet serieus wordt genomen.

Onder andere mensen met een obsessief-compulsieve stoornis voelen zich vaak tekortschieten. Ze weten namelijk dat hun gedrag onlogisch is en dat het hun leven beïnvloedt.

Sommige symptomen die verband houden met een obsessief-compulsieve stoornis kunnen ook tot depressie leiden als ze niet snel genoeg worden behandeld. Dit zijn met name vermoeidheid, slaapproblemen en hoofdpijn. Depressie gaat vaak gepaard met een obsessief-compulsieve stoornis.

Ook mensen met een obsessief-compulsieve stoornis kunnen een verslavingsprobleem ontwikkelen. Sterker nog, ze proberen vaak hun angst onder controle te houden door alcohol of drugs te gebruiken.

Ook kunnen er conflicten ontstaan met dierbaren, die vaak moeite hebben het gedrag van de getroffen persoon te begrijpen. Deze conflicten hebben invloed op het dagelijks leven van de persoon en zijn familie, naast het bevorderen van het isolement van de getroffen persoon.

Is OCS te genezen?

Dit probleem kan optreden wanneer er een tekort aan serotoninehormoon in het lichaam is. In zo’n situatie kan de arts medicijnen geven om het serotoninehormoon te verhogen. Afgezien hiervan kan ook de hulp van gedragstherapie en gesprekstherapie worden gebruikt om het probleem van OCS te overwinnen. Sommige patiënten krijgen ook antidepressiva.

Hoe ernstig kan OCS zijn?

Op zijn ernstigst kan OCS echter iemands vermogen aantasten om te werken, naar school te gaan, boodschappen te doen of zelfs voor zichzelf te zorgen. Mensen met ernstige ocs hebben een obsessie met reinheid en ziektekiemen – ze wassen hun handen, nemen een douche of maken hun huis meerdere uren per dag schoon.

Wat is de belangrijkste reden om OCS te hebben?

Zelfs na veel onderzoek naar OCS of obsessief-compulsieve stoornis, is de exacte oorzaak van het optreden ervan niet bekend. Er wordt echter aangenomen dat het ontstaan van OCS bij een persoon een combinatie is van genetische, psychologische, gedrags- en omgevingsfactoren.

Wat is het meest effectieve medicijn voor OCS?

Welk medicijn werkt het beste bij OCS? SSRI’s, vooral in combinatie met CBT, werken het beste bij het verminderen van de symptomen van OCS. De American Psychiatric Association stelt voor om over te stappen op een andere SSRI als de SSRI die je gebruikt niet helpt. TCA’s zoals clomipramine kunnen worden gebruikt als SSRI’s niet helpen bij het verbeteren van OCS.

Share This Article
Leave a comment