Jeukende huid zonder uitslag

Jeuk, technische term pruritus, is een van de meest voorkomende symptomen die op de huid (soms ook slijmvliezen) voorkomen. In 2010, op het moment van een enquête, werd 13 procent van alle leeftijdsgroepen in Duitsland getroffen. Het verlangen om te krabben, schuren en wrijven is soms bijna onverzadigbaar en kwellend.

Experts kennen meer dan honderd oorzaken van het ongemak. Bij een jeukende huid is vaak het advies van verschillende specialisten nodig. Dit is vooral het geval als de jeuk niet verdwijnt na zes weken behandeling. Dan is er sprake van chronische jeuk.

Er zijn twee hoofdvormen:

• De jeuk komt voor op veranderde delen van de huid, het is dus jeuk bij een vermoedelijke huidziekte: een casus voor de dermatoloog. Huidziekten zijn de belangrijkste oorzaken van jeuk.
• De jeuk treedt op op de aanvankelijk “normale” huid. Een droge, rijpe huid is vatbaarder voor jeuk. Ernstig krabben kan leiden tot huidbeschadiging (technische term hier: prurigo nodularis). Als u een ziekte vermoedt, moet u eerst uw huisarts inschakelen. Hij kan andere specialisten raadplegen om het symptoom te verduidelijken, zoals een internist, neuroloog of psychiater. Omdat er veel mogelijke oorzaken zijn, kunnen diagnose en therapie soms lang duren.

Jeukende huid zonder uitslag : Definitie

Jeuk is een symptoom dat aanzienlijk ongemak kan veroorzaken; indien intens, veroorzaakt het de reflex of het onstuitbare verlangen om te krabben, wat op zijn beurt vatbaar is voor ontsteking en ontvelling , die kan worden gesuperponeerd op secundaire infecties van de beschadigde weefsels.

Er zijn tal van chemische mediatoren en verschillende mechanismen die bijdragen aan het opwekken, doorgeven en behouden van deze sensatie. Histamine is bijvoorbeeld een van de belangrijkste mediatoren: het wordt gesynthetiseerd en opgeslagen in mestcellen van de huid en komt vrij als reactie op verschillende stimuli.

Jeuk kan worden veroorzaakt door verschillende prikkels: een lichte aanraking, een trilling of contact met wolvezels. Het kan ook worden gelokaliseerd in beperkte gebieden of gegeneraliseerd.

Veel primaire huidziekten veroorzaken jeuk. Veelvoorkomende oorzaken zijn een droge huid (xerose), insectenbeten, atopische dermatitis (eczeem), contactdermatitis (secundair aan contact met een allergeen) en netelroos. De huid kan ook jeuken met chronische lichen simplex, psoriasis, pediculosis, schurft en schimmelinfecties van de huid (dermatofytose).

Jeuk kan ook een symptoom zijn van een systemische ziekte, met of zonder bijbehorende huidverschijnselen. Veelvoorkomende oorzaken zijn allergische reacties (op medicijnen, voedsel, beten en steken), cholestase, nier- en leverfalen. Minder frequente systemische oorzaken van pruritus zijn hyperthyreoïdie, hypothyreoïdie, diabetes, herpetiforme dermatitis, bloedarmoede door ijzertekort, Hodgkin-lymfoom en polycythaemia vera. Tijdens de zwangerschap kan jeuk het gevolg zijn van drie hoofdaandoeningen:cholestasis gravidarum, Herpes gestationis en polymorfe dermatitis van de zwangerschap.

Jeuk kan ook worden veroorzaakt door het gebruik van bepaalde medicijnen die een allergische reactie kunnen veroorzaken of direct jeuk kunnen veroorzaken door histamine af te geven. Morfine, aspirine, barbituraten, penicilline, antischimmelmiddelen, chemotherapeutische middelen en sommige intraveneuze contrastmiddelen veroorzaken dit symptoom meestal.

Andere oorzaken van jeuk zijn neuropathisch (gerelateerd aan ziekten van het CZS of perifere zenuwstelsel; bijv. multiple sclerose en herpes zoster-infectie) en psychogeen (geassocieerd met psychiatrische aandoeningen; bijv. klinische depressie, angst en verschillende vormen van psychose).

Jeuk kan worden verlicht door actuele of systemische medicatie, te kiezen op basis van de oorzaak. Verder kan het nuttig zijn om de duur en frequentie van baden te beperken (uit te voeren met warm water en milde reinigingsmiddelen), mogelijke irriterende stoffen te vermijden (bijv. strakke of wollen kleding) en verzachtende middelen / vochtinbrengende middelen te gebruiken om de barrièrefunctie van de huid te herstellen.

Lees ook :- Wat is rosacea

Oorzaken van jeukende huid zonder uitslag

Jeuk kan worden veroorzaakt door het volgende:

• huidziektes
• Ziekten van andere organen (systemische ziekten)
• Ziekten van het zenuwstelsel
• psychische stoornissen
• drugs en chemicaliën

Bij veel huidziekten en systemische allergische reacties wordt jeuk veroorzaakt door histamine. Histamine is een chemische stof in het lichaam die wordt opgeslagen in mestcellen. Mestcellen maken deel uit van het immuunsysteem en histamine is betrokken bij allergische reacties. Wanneer mestcellen worden gestimuleerd door verschillende allergenen (stoffen die een allergische reactie veroorzaken), geven ze histamine af. Wanneer histamine in het bloed vrijkomt, kan dit veel symptomen veroorzaken, zoals jeuk en ontsteking. Er zijn een aantal andere chemicaliën in het lichaam die een belangrijke rol spelen bij jeuk, zoals proteasen en cytokines.

• Huidziektes

De meest voorkomende oorzaak van jeuk zijn huidziekten:

• Droge huid (zie xerodermie en ichthyosis)
• Atopische dermatitis (ook wel eczeem genoemd)
• Allergische contactdermatitis (een allergische uitslag veroorzaakt door direct contact met een specifieke stof)
• Striemen (kan worden veroorzaakt door verschillende huid- of systemische aandoeningen, medicijnen of chemicaliën)
• schimmelinfecties van de huid
• Parasitaire huidinfecties (zoals schurft)
• insectenbeten

• Systemische (lichaamsbrede) ziekten

Verschillende systemische ziekten kunnen jeuk veroorzaken zonder zichtbare veranderingen op de huid (zoals uitslag). Systeemziekten zijn minder vaak voorkomende oorzaken van jeuk dan huidziekten.

Enkele van de meest voorkomende systemische oorzaken zijn:

• Chronische nierziekte
• suikerziekte
• Ziekten van de lever of galblaas, vooral als ze geelzucht veroorzaken
• Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier)
• Hypothyreoïdie (traag werkende schildklier)

Minder vaak voorkomende systemische oorzaken zijn leukemie en lymfoom (bloedkanker).

Ziekten van het zenuwstelsel

Irritatie van sensorische zenuwen, b.v. B. wanneer een zenuw bekneld raakt, kan dit jeuk veroorzaken in het deel van het lichaam dat door die zenuw wordt aangevoerd. Daarentegen kunnen sommige aandoeningen die het zenuwstelsel aantasten wijdverbreide (algemene) jeuk veroorzaken, omdat de jeukende neuronen (een soort zenuwcel) overactief zijn of minder worden geremd door andere neuronen. Bij multiple sclerose wordt de zenuwgeleiding bijvoorbeeld aangetast als gevolg van een auto-immuunproces waarbij het immuunsysteem het vetweefsel aanvalt dat de zenuwvezels (myeline) bekleedt. Door dit proces worden de jeukende neuronen minder geremd en dus actiever. Jeuk veroorzaakt door aandoeningen van het zenuwstelsel wordt neuropathische jeuk genoemd.

• Psychische stoornissen

Sommige mensen met psychische stoornissen kunnen jeuk krijgen waarvoor geen lichamelijke oorzaak is gevonden. Deze vorm van jeuk wordt psychogene jeuk genoemd.

Drugs en chemicaliën

Medicijnen en chemicaliën kunnen jeuk veroorzaken bij inwendig gebruik of wanneer ze op de huid worden aangebracht. Meestal wordt de jeuk veroorzaakt door een allergische reactie. Sommige medicijnen, zoals morfine en sommige contrastmiddelen die worden gegeven om röntgenfoto’s te maken, kunnen ook jeuk veroorzaken, maar zonder een allergische reactie.

Lees ook :- Blaar op tandvlees

Symptomen en verloop van de ziekte

Afhankelijk van de onderliggende primaire ziekte zijn de symptomen en het verloop van de ziekte heel verschillend. Ongeacht de oorzaak wordt jeuk als chronisch beschouwd als deze langer dan zes weken aanhoudt. Uitgesproken jeuk, als het enige symptoom, kan zeer verontrustend zijn voor de patiënt. Met name primaire inwendige en neurologische aandoeningen kunnen ook een groot aantal andere symptomen en klachten veroorzaken die het lijdensniveau verhogen.

Behandeling jeukende huid zonder uitslag

Door de vele verschillende oorzaken is de behandeling van chronische jeuk zeer complex en vindt veelal plaats in samenwerking met verschillende disciplines. De aanbevolen procedure is samengevat in een medische richtlijn die de behandelende artsen ter oriëntatie kunnen gebruiken. Dit zijn echter slechts algemene aanbevelingen die per patiënt moeten worden aangepast, afhankelijk van de exacte diagnose, leeftijd en comorbiditeiten. Tijdens de behandeling moet onderscheid worden gemaakt tussen causale en symptomatische therapie, die echter ook gecombineerd kunnen worden. Bij de causale behandeling wordt de onderliggende primaire ziekte behandeld, die ook de jeuk zou moeten doen verdwijnen. Symptomatische behandeling daarentegen is uitsluitend gericht op het verminderen van het symptoom jeuk. Zolang de primaire ziekte aanhoudt, kan symptomatische behandeling niet leiden tot blijvend succes.

De medische richtlijn voor de behandeling van chronische jeuk adviseert een stapsgewijze aanpak. In het begin is er de diagnose en therapie van de primaire ziekte. Hieronder valt ook het stoppen met medicatie of irriterende stoffen waarvan wordt vermoed dat ze jeuk veroorzaken. Bij dermatologische oorzaken kunnen lokale steroïden bijvoorbeeld worden gebruikt om ontstekingen te verminderen, en blootstelling aan ultraviolet of zichtbaar licht kan ook jeuk verlichten. Infectieuze dermatosen moeten worden behandeld met geschikte antibiotica, antischimmelmiddelen of werkzame stoffen tegen parasieten. Bij allergische reacties worden niet-sederende antihistaminica gebruikt. Chronische jeuk veroorzaakt door een droge huid kan vaak worden verlicht met alleen een vochtinbrengende crème. Bij inwendige, neurologische en andere aandoeningen vindt de behandeling plaats volgens de richtlijnen van het betreffende specialisme.

Als de procedure in stap 1 niet succesvol is, wordt evidence-based therapie uitgevoerd, gebaseerd op aanbevelingen op basis van onderzoeken. De laatste stap is symptomatische therapie gericht op het onderbreken van de ontwikkeling en overdracht van de jeuk. Hiervoor kunnen bijvoorbeeld antidepressiva en het alkaloïde capsaïcine uit paprikasoorten worden gebruikt. De symptomatische therapie is gebaseerd op casestudies en meningen van experts en vindt plaats wanneer de therapiebenaderingen van niveau 1 en 2 niet succesvol zijn geweest. De behandeling van psychosomatische of psychologische jeuk is bijzonder moeilijk. Dit geldt in het bijzonder voor waanvoorstellingen van dermatozoa, aangezien patiënten vaak een psychische stoornis afwijzen als de reden voor hun symptomen en blijven geloven in een lichamelijke oorzaak.

Lees ook :- Acne littekens verwijderen

Geneesmiddelen en remedies jeukende huid zonder uitslag

De behandelingen om jeuk te verlichten zijn gevarieerd en zijn in wezen afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Ze omvatten actuele behandelingen, zoals:

• verzachtende en vochtinbrengende crèmes op basis van hyaluronzuur, aloë vera, haver, kamille, calendula of andere natuurlijke stoffen die op de rode huid moeten worden aangebracht, na de huid met warm water te hebben gedept,
• lokale anesthetica in spray of crème, zoals lidocaïne, polidocanol of benzocaïne,
• zalven op basis van cortisone of corticosteroïden, in de meest vervelende en hardnekkige gevallen, en in ieder geval alleen voor korte therapeutische cycli. Ze hebben een ontstekingsremmende werking en mogen NOOIT worden gebruikt bij jeuk door mycose;
• fungicide poeder in aanwezigheid van mycose jeuk,
• immunomodulatoren, zoals tacrolimus of pimecrolimus, in geval van seborrheic of atopische dermatitis
• menthol,
• capsaïcine, in geval van chronische jeuk (bijvoorbeeld bij ouderen, bij jeuk van postherpetische neuralgie of diabetische neuropathie),
• actueel salicylzuur (vooral in aanwezigheid van lichen simplex).

Afhankelijk van het geval, het nemen van orale medicatie zoals:

• antihistaminica,
• ontstekingsremmend,
• antidepressiva,
• opioïden,
• colestyramine,
• gabapentine.

Als de jeuk allergisch van aard is, veroorzaakt door een bepaald medicijn of voedsel, moet dit uiteraard worden uitgesloten.

Ontspanningstechnieken, zoals yoga, vechtsporten, meditatie of psychologische / psychotherapeutische ondersteuning kunnen worden voorgesteld in gevallen van algemene jeuk als gevolg van bepaalde stressvolle omstandigheden of in de aanwezigheid van zenuwaandoeningen.

Fototherapie (met UVA, UVB en smalband-UVB) is geïndiceerd bij dermatose jeuk of jeuk bij ouderen, vooral wanneer farmacologische therapieën niet mogelijk zijn.